در میان عارضه‌هایی که ممکن است برای بانوان رخ دهد شاید نام فیبروم رحم را زیاد شنیده باشیم. اما زمانی که نام این عارضه را می‌شنویم، سوالات و نگرانی‌های بسیاری در ذهن ما ایجاد می‌شود. همراه ما در این مقاله باشید تا تمام نکات و هر آنچه که نیاز است از فیبروم رحم بدانید را مورد بررسی قرار دهیم.
فیبروم رحم چیست؟
نیاز است که در ابتدا نگاهی کلی به فیبروم رحم بیندازیم و بدانیم به چه عارضه‌ای فیبروم رحم می‌گویند. فیبروم رحم (Uterine fibroids) یا ناهنجاری‌های عضلانی رحم، یک نوع تودهٔ خوش‌خیم است که در رحم زنان شکل می‌گیرد. فیبروم رحم‌ها عموماً از بافت عضلانی رحم یا بافت ترکیبی عضلانی و غیر عضلانی رحم تشکیل شده‌اند. این توده‌ها بیشتر در دوران بارداری رخ می‌دهند. اندازهٔ فیبروم رحم‌ها متفاوت است؛ بعضی از آنها بسیار کوچکند و نیازی به درمان ندارند، در حالی که بعضی دیگر می‌توانند به اندازهٔ یک توت فرنگی یا بزرگتر نیز باشند. تشخیص فیبروم رحم بر اساس بررسی‌های بالینی، سونوگرافی،MRI و در موارد نیاز، هیستروسکوپی (Hysteroscopy) انجام می‌گردد.
به طور کلی فیبروم ها غدد سفت و متراکم هستند که از سلول‌های عضله‌ی رحم تشکیل می‌شوند. باید بدانیم به صورت کلی 30 تا 70 درصد از خانم ها در سنین باروری، فیبروم را تجربه خواهند کرد، اما تنها یک سوم این خانم ها به دنبال علل، تشخیص و درمان آن هستند. اگر شما هم به طور اتفاقی در سونوگرافی های صورت گرفته مانند سونوگرافی کلیه، چکاب و… به وجود فیبرم در رحم خود پی برده اید جای نگرانی نیست و نباید فکر کنید که مشکل خاص و غیر قابل درمانی دارید. علت فیبروم به صورت کلی مشخص نیست، ولی اکثر پزشکان معتقد هستند که ممکن است سلول های غیر طبیعی عضلانی در رحم وجود داشته باشد که این سلول ها رشد بیش از حدی دارند و منجر به ایجاد غدد خوش خیم یا فیبروم می شوند. البته عوامل ژنتیک و ارثی نیز می تواند در پدید آمدن فیبروم تاثیر گذار باشد، برای مثال در خانم‌هایی که مادر آنها هم دارای خونریزی زیاد در دوران قاعدگی بوده اند، یا در جوانی اقدام به برداشتن رحم کرده اند، می توان تشخیص داد که علت فیبروم پایه و اساس ارثی دارد.
بیشتر بخوانیم: سندروم پیش از قاعدگی
علت ایجاد فیبروم رحم چیست؟
علت فیبروم به صورت کلی مشخص نیست، ولی اکثر پزشکان معتقد هستند که ممکن است سلول های غیر طبیعی عضلانی در رحم وجود داشته باشد که این سلول ها رشد بیش از حدی دارند و منجر به ایجاد غدد خوش خیم یا فیبروم می شوند. البته عوامل ژنتیک و ارثی نیز می تواند در پدید آمدن فیبروم تاثیر گذار باشد، برای مثال در خانم هایی که مادر آن ها هم دارای خونریزی زیاد در دوران قاعدگی بوده اند، یا در جوانی اقدام به برداشتن رحم کرده اند، می توان تشخیص داد که علت فیبروم پایه و اساس ارثی دارد. شاید در این میان این سوال برایمان ایجاد گردد که آیا فیبروم رحم می‌تواند باعث ناباروری شود؟ به طور کلی فیبروم و باروری تاثیر زیادی بر همدیگر ندارد. اما باید توجه داشته باشیم که این بدان معنا نیست که به طور کل این موضوع امکان پذیر نیست. به بیان دیگر این اتفاق به صورت نسبی نادر است. فیبروم رحم ممکن است بر روی ساختار و عملکرد رحم و اندام‌های تولید مثلی تأثیر بگذارد و باعث مشکلات ناباروری شود. در صورتی که فیبروم رحم به ناباروری منجر شده باشد، درمان آن بستگی به عوامل مرتبط و وضعیت هر فرد دارد. انتخاب درمان ممکن است شامل داروها، جراحی لاپاروسکوپیک یا جراحی باز باشد. در برخی موارد، حتی پس از درمان فیبروم رحم، ناباروری همچنان وجود دارد و احتمال موفقیت در باروری نیاز به روش‌های دیگری مانند باروری مصنوعی یا درمان ناباروری ممکن است. برای تشخیص و درمان ناباروری مرتبط با فیبروم رحم، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا برنامه درمانی مناسب را برای شما تعیین کند.
آیا فیبروم رحم سرطانی است؟
در این خصوص باید بیان کرد که فیبروم ها به صورت کلی غدد خوش خیم هستند و در اغلب موارد (بالای 99 درصد)، بدخیم نخواهند شد و خوش خیم باقی خواهند ماند. اما پیگیری فیبروم‌ها، حتی در فیبروم‌هایی که به صورت اتفاقی دیده می شوند، توصیه می شود.به این صورت که فیبروم در خانم هایی که دارای هیچ علامتی نیستند، باید حداقل سالی یکبار از لحاظ اندازه بررسی شود. زیرا فیبروم‌هایی که احتمال سرطانی دارند، علائمی از قبیل سایز بزرگ و سرعت رشد خیلی سریع خواهند داشت. به همین دلیل فیبروم ها باید تحت مراقبت و پیگیری قرار گیرند، علی رغم اینکه درصد سرطانی شدن فیبروم ها بسیار بسیار پایین می باشد. به طور کلی ، فیبروم رحم (uterine fibroids) در عمده موارد خوش‌خیم هستند و به طور معمول تبدیل به سرطان نمی‌شوند. این توده‌ها اغلب غیرسرطانی هستند و نیاز به درمان در صورت عوارض جدی یا علائم ناخوشایند ندارند.
علائم فیبروم رحم چیست؟
باید بدانیم علائم و نشانه‌های فیبروم رحم ممکن است شامل خونریزی بین دوره‌ای، خونریزی شدید در طی دوران قاعدگی، درد شکمی، فشار در ناحیهٔ پایین شکم و … باشد. اما در بسیاری از موارد، فیبروم رحم‌ها بدون هیچگونه علامت خاصی بوده و به طور تصادفی در طی بررسی‌های پزشکی تشخیص داده می‌شوند. به طور کلی علائم فیبروم رحم شامل:
- عادات ماهیانه ی خیلی سنگین و خونریزی های طولانی مدت و در نتیجه علائم کم خونی مانند سرگیجه و بی حالی و به دنبال آن فقر آهن
- درد و ورم شکم
- یبوست
- کمردرد و پا درد
- اختلال در ادرار و نحوه ی گوارش
- نازایی، سقط های مکرر و زایمان زودرس (در موارد نادر)
بیشتر بخوانیم: خونریزی شدید قاعدگی
پیشگیری از بروز فیبروم رحم
به دلیل علت ناشناخته بودن این بیماری راه دقیقی برای پیشگیری از آن وجود ندارد، اما اجتناب از مصرف داروهای که شامل هورمون های زنانه هستند می تواند کمک کننده باشد . ولی آنچه در بروز این بیماری تاثیر بسزایی دارد، سبک زندگی افراد می باشد . ورزش کردن، مصرف سبزیجات، میوه جات تازه و وزن مناسب بهترین راه پیشگیری از بروز فیبروم های رحمی است .
درمان باتوجه به شدت و اندازه توده های رحمی متفاوت می باشد . زمانی که توده های فیبروم رحم کوچک باشند معمولا در این زمان نیاز به اقدام درمانی خاصی نخواهد بود، اما چکاپ دوره ای و انجام سونوگرافی به منظور بررسی و ارزیابی های بیشتر و سرعت رشد توده ها ضروری است . زمانی که سرعت رشد توده های فیبروم رحم در مدت زمان بسیار کوتاه زیاد باشد در این زمان بهترین درمان جراحی می باشد که معمولا جراحی به دو صورت باز و بسته با توجه به شرایط بیمار متفاوت خواهد بود .
کلیاتی درباره فیبروم رحم
شنیدن نام فیبروم رحم باعث می‌شود فرد به این فکر بیفتد که این عارضه با چه روشی قابل درمان است. به طور کلی درمان فیبروم رحم بستگی به علائم، اندازه و مکان آنها دارد. در صورتی که فیبروم رحم علائم شدیدی ایجاد کرده یا به سلامتی زن تهدید کند، ممکن است درمان‌های مختلفی از جمله داروها، جراحی لاپاراسکوپی یا جراحی باز انجام شود. بسته به نوع علائم نشان دهنده فیبروم نوع درمان آن مشخص خواهد شد. برای مثال در خانم های دارای عادات ماهیانه سنگین و خونریزی های زیاد، معمولاً استفاده از قرص های جلوگیری یا درمان های هورمونی دیگر توصیه می شود، که باعث کاهش خونریزی و در نتیجه جلوگیری از کم خونی در آن ها شود. به طور کلی موارد درمان فیبروم بسیار متعدد هستند، اما از شایع ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جراحی: بسته به نظر پزشک متخصص زنان، طی عمل جراحی فیبروم یا فیبروم ها برداشته خواهند شد و در مواردی حتی برداشتن رحم (هیسترکتومی) می تواند بهترین گزینه برای درمان آن ها باشد. برداشتن رحم ممکن است به صورت کامل یا تنها جسم رحم باشد، که این عوامل با توجه به وضعیت بیمار مانند سن، تصمیم به بارور شدن، میزان شدت علائم، تشخیص داده خواهد شد.
- ارسال لخته در شریان های رحمی: این ذرات عروق پشتیبانی کننده فیبروم را مسدود می‌کند، بنابراین فیبروم ها از نظر خون و اکسیژن رسانی در تنگنا قرار می‌گیرند.
- شکستن فیبروم توسط دستگاه اولتراسوند: روش جراحی جدید و غیر تهاجمی برای درمان فیبروم های رحمی با استفاده از‌ام آر آی می‌باشد.
- تجویز داروهای تخصصی برای کوچک کردن فیبروم: متاسفانه درصدی از داروهای خوراکی و همینطور روش شکستن فیبروم توسط دستگاه سونوگرافی و ام آر آی در ایران قابل دسترس نیستند.
توجه داشته باشید بهترین روش درمانی با توجه به سن و شرایط بیمار توسط دکتر زنان خوب توصیه خواهد شد.
عکس فیبروم رحم چه شکلی است؟
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، فیبروم رحم یک توده خوش‌خیم (غیرسرطانی) است که در رحم تشکیل می‌شود. این توده ممکن است به صورت یک عروقی بر روی دیواره رحم ظاهر شود یا به صورت یک توده گرد یا بزرگتر شکل بگیرد. اندازه فیبروم رحم می‌تواند متفاوت باشد، از اندازه ریز تا توده‌های بزرگی که ممکن است رحم را نیز گرفتار کنند. فیبروم رحم می‌تواند به صورت یک توده منفرد یا به صورت چند توده در رحم وجود داشته باشد. آنها معمولاً نرم و لغزنده هستند و ممکن است در اندازه و موقعیت متفاوت در رحم قرار بگیرند. برخی از فیبروم‌ها ممکن است تا حدی به سطح رحم برون‌آیند و قابل لمس باشند. برای تشخیص دقیق فیبروم رحم و تعیین شکل و اندازه آن، معمولاً از تصاویر تصویربرداری مانند سونوگرافی استفاده می‌شود. این تصاویر به پزشک کمک می‌کنند تا تشخیص دقیق‌تری از فیبروم رحم بدهد و درمان مناسب را تعیین کند. در تصویر زیر می‌توانید فیبروم‌های رحمی را ببینید.
نتیجه‌گیری
اغلب فیبروم ها خوش خیم هستند، ولی همانطور که گفته شد اگر شما هم متوجه وجود فیبروم در رحم خود شده اید پیگیری و در صورت نیاز درمان آن را برای پیشگیری از علائم ناراحت کننده و فیبروم سرطانی، جدی بگیرید.